Voordat de beoogd ministers en staatssecretarissen van het kabinet Schoof-I op het bordes staan, moeten ze zich melden voor iets nieuws: een hoorzitting. Koppen zullen er niet gaan rollen, het is eerder een soort kennismaking of sollicitatiegesprek ineen. SP, CDA en SGP gaan hier niet aan meedoen, zeggen ze tegen RTL Nieuws. ''Er is al genoeg spektakelpolitiek in Den Haag."
Het idee voor de hoorzittingen komt van Kamerlid Joost Sneller (D66). Het is geïnspireerd op Amerika en Brussel, waar het al langer gebeurt. Toch zullen 'onze' hoorzittingen in een iets ander jasje worden gestoken en lang niet zoveel gewicht hebben.
"De hoorzittingen zitten tussen een sollicitatie en een kennismakingsgesprek in", licht Sneller toe. "De nieuwe ministers en staatssecretarissen krijgen eerst vier minuten om zich voor te stellen. Daarna krijgen ze vragen van Kamerleden: één vraag per Kamerlid, per ronde. Het moet gaan over de geschiktheid van iemand, iemands motivatie én iemands integriteit."
CDA en SP: we doen niet mee
Ook al haalde het plan van D66 voor de hoorzittingen vorig jaar een Kamermeerderheid, niet alle partijen doen mee, blijkt uit een rondgang van RTL Nieuws. CDA, SP en SGP zeggen niet mee te willen doen. ''Er is al genoeg spektakelpolitiek in Den Haag. In Nederland is een minister of staatssecretaris in functie totdat de Kamer het vertrouwen opzegt. Die vertrouwensregel is wat ons betreft een goede zaak waar we ons als Kamer gewoon aan moeten houden", zegt CDA-leider Henri Bontenbal.
"Het CDA zal daarom ook niet aanwezig zijn bij de hoorzittingen die worden gehouden en zal de nieuwe bewindspersonen inhoudelijk beoordelen op hun werk voor Nederland.''
Jimmy Dijk (SP) doet ook niet mee. "De Tweede Kamer is niet in de positie een soort goedkeuring uit te spreken over een nieuwe bewindspersoon en die indruk wekt zo'n hoorzitting wel. Wij doen niet mee aan deze hoorzittingen."
We mogen ervan uitgaan dat kandidaten vooraf goed gescreend zijn, zegt Dijk. "Dan zijn het veredelde kennismakingen, over de inhoud van het beleid gaat het (nog) niet. Wij gaan (gescreende) bewindspersonen op de inhoud en hun prestaties beoordelen. Bovendien is het een soort omkering van de vertrouwensregel", vindt Dijk.
'Juist meer vertrouwen'
Initiatiefnemer Sneller ziet dat juist anders. "Ik draai het liever om. Het is bedoeld om meer vertrouwen te krijgen en de nieuwe ministers beter te leren kennen. Tijdens de formatie zat het potdicht en hebben we wekenlang niets gehoord. En we krijgen ook veel onbekende gezichten van buitenaf als minister of staatssecretaris. We leren ze zo juist kennen."
De gesprekken zullen per ministerie worden gevoerd. Dus de nieuwe ministers en staatssecretarissen van hetzelfde ministerie worden tegelijk uitgenodigd voor een hoorzitting. "Het zal maximaal drie á vier uur duren per ministerie."
Kamerleden kunnen na afloop van de hoorzittingen de benoeming van een bewindspersoon niet tegenhouden. Uiteraard kan een slecht optreden de politieke toekomst van een kandidaat-minister wel in de weg staan.
Dick Schoof doet niet mee
Wanneer de hoorzittingen starten, is nog niet duidelijk. De verwachting is volgende week, of die week erop. Overigens is de beoogd premier Dick Schoof uitgezonderd van de hoorzittingen. Raar, vindt Sneller. Hij is helder: ''Ik zou het heel sterk vinden als-ie wel gewoon meedoet."
Tot slot heeft Sneller heeft nog wel wat voorbeelden van goede vragen voor de Kamerleden die wel meedoen: "Wat is de match met je portefeuille? Waarom deze keuze? Of: vraag naar nevenfuncties. En als er zaken in het verleden hebben gespeeld, kan daarnaar gevraagd worden."
Staatsrechtdeskundige Wim Voermans kijkt er dubbel tegenaan: "Het is een beetje 'een hebbedingetje' uit Brussel en de VS. Maar ons systeem werkt echt heel anders dan de Amerikaanse systemen of dat in Brussel", stelt Voermans.
Hij vraagt zich af wat het toevoegt. "Kijk, onze Tweede Kamer kan alles, de hele tijd, al vragen en checken van ministers of staatssecretarissen. Bovendien wordt een minister of staatssecretaris al vooraf uitvoerig gescreend. De AIVD en de Belastingdienst onderzoeken of er integriteits- of vertrouwenskwesties zijn. Alles komt op tafel bij zo'n screening. Het parlement krijgt nooit zoveel te weten, je kunt je dan afvragen: wat blijft er dan over? Het kan ontaarden in een circus. En om het nu te doen met als reden 'een kennismakingsgesprek'? Drink dan gewoon een kop koffie in de kantine met elkaar."
Floor Bremer en Agnes de Goede
